ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ: ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ; Του Raúl Zibechi

Προτείνω να σκεφτούμε το Ταξίδι για τη Ζωή που οργανώνει ο EZLN σαν την υπέρβαση του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος που απογειώθηκε τη δεκαετία του 90, ανακτώντας τις παραδόσεις διεθνιστικής κινητοποίησης και ξεπερνώντας ταυτόχρονα κάποιους από τους περιορισμούς τους, πράγμα που του επέτρεψε να είναι ουδέτερο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 άρχισαν να γίνονται συναντήσεις και συγκεντρώσεις ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, κάθε φορά που γίνονταν συναντήσεις Κορυφής της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΔΝΤ και άλλων διεθνών οργανισμών. Τη δεκαετία του 1990 γεννήθηκαν διεθνείς συντονισμοί όπως η Via Campesina (1992) και η ATTAC (1998). Αυτή τη χρονιά δημιουργήθηκε η Παγκόσμια Δράση Λαών (PGA) ενάντια την «ελεύθερη αγορά» και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ).

Το 1999 οργανώθηκαν μεγάλες διαδηλώσεις στο Σιάτλ, όπου πάνω από 50.000 διαδηλωτές κατόρθωσαν να ακυρώσουν την συνάντηση του ΠΟΕ. Από κει και πέρα, κάθε σύνοδος των G-7, ή των διαφόρων διεθνών οργανισμών, σκόνταφτε σε μια «αντισύνοδο», η μεγαλύτερη από αυτές στην Γένοβα το 2001, όπου το κίνημα έζησε μια βάρβαρη καταστολή.

Το 2001 πραγματοποιήθηκε στο Πόρτο Αλέγκρε το Πρώτο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ που επαναλήφθηκε τα επόμενα χρόνια σε διάφορες πόλεις του κόσμου.

Επρόκειτο για συναντήσεις κινημάτων, ΜΚΟ και κομμάτων, όπου κυριάρχησαν η ανομοιογένεια και η ποικιλομορφία από κάτω και μια τάση ομογενοποίησης στα συντονιστικά όργανα.

Όπως δείχνει μια εξαιρετική δουλειά τριών μελών των Οικολόγων σε Δράση (Ecologistas en Accion), (Luis González Reyes, Tom Kucharz y Beatriz Sevilla), αυτές οι συναντήσεις ήταν που γέννησαν τον επόμενο κύκλο αγώνων, που, ποιοτικά και ποσοτικά, ήταν πιο σημαντικός: το κίνημα των αγανακτισμένων και των καταλήψεων των πλατειών ανάμεσα το 2008 και το 2011, σε διάφορες χώρες» (β΄λ. εδ΄ώ)

Το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση (όνομα που προτιμήθηκε αντί το "η άλλη παγκοσμιοποίηση», γιατί η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση είναι η «μόνη υπαρκτή»), δεν κατάφερε να αντέξει στο χρόνο, σε μεγάλο βαθμό γατί σημαντικό κομμάτι των συνιστωσών του, ιδιαίτερα μετά την κρίση του 2008, επέλεξαν να ενσωματωθούν στους θεσμούς, όπως συνέβη με το ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, με το PODEMOS στην Ισπανία και σε όλες τις λατινοαμερικανικές χώρες όπου υπήρξαν προοδευτικές κυβερνήσεις.

Έτσι οι ισχυροί αγώνες στην Λ.Α., όπως και το 15-Μ στην ιβηρική χερσόνησο αλλά και η αραβική άνοιξη αποδυναμώθηκαν, παραπαίοντας ανάμεσα στις αντεπιθέσεις της δεξιάς και τη στειρότητα του κοινοβουλευτικού παιχνιδιού. Το σίγουρο είναι ότι εκείνοι οι συντονισμοί και οι αντι-σύνοδοι που ανταπαντούσαν στις συνόδους κορυφής του συστήματος, εξαφανίστηκαν από τον πολιτικό χάρτη.

Αντίθετα, οι ζαπατίστας, που κάλεσαν την Πρώτη Διηπειρωτική Συνάντηση για την Ανθρωπότητα και ενάντια στον Νεοφιλελευθερισμό το 1996 στην Ρεαλιδάδ, ποτέ δεν έπαψαν να οργανώνουν διεθνείς συναντήσεις αυτά τα 25 χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της Εσκουελίτα που ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια συνάντηση: ήταν μια συνύπαρξη, μια συμβίωση μαθητείας ανάμεσα στους από κάτω στις κοινότητες, τους αυτόνομους δήμους και τα καρακόλ.

Πιστεύω ότι το Ταξίδι για τη Ζωή είναι η υπέρβαση των προηγούμενων εμπειριών που, εν συντομία και συνοπτικά, μόλις ανέφερα. Κι αυτό για διάφορους λόγους.

Πρώτον: γιατί υπερβαίνει την έννοια του «κύκλου κινητοποίησης» ή «κύκλου διαμαρτυρίας», έννοια που επινοήθηκε από τον κοινωνιολόγο Σίντνει Ταρρόου για να ερμηνεύσει τη συμπύκνωση δράσεων σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με αυτήν την ερμηνεία, όταν τελειώνει ο κύκλος, επέρχεται η αποδιοργάνωση, η κρίση του κινήματος, η αφομοίωσή του από το Κράτος ή τα κόμματα, και οι αγώνες ατονούν και σιγά σιγά εξαφανίζονται. Η υπέρβαση του κύκλου, σημαίνει την συνεχή, χωρίς ανάπαυλα, οργάνωση, ακόμα και όταν δεν υπάρχουν κινητοποιήσεις.

Δεύτερον: το Ταξίδι για τη Ζωή πάει πιο πέρα από την κινητοποίηση αντίδρασης ενάντια σε κυβερνήσεις και θεσμούς, πάει πιο πέρα από τη διεκδίκηση αιτημάτων ή την παρεμπόδιση των πρωτοβουλιών των από πάνω. Η αντίδραση στην ατζέντα της εξουσίας -απαραίτητη για την κινητοποίηση- όσο δεν καταφέρνει να δημιουργήσει μια δική μας ατζέντα, μας κρατάει δέσμιους των πρωτοβουλιών των από πάνω.

Κατά τη δική μου οπτική, μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες των κινημάτων είναι ότι δεν καταφέρνουμε να οικοδομήσουμε τη δική μας ατζέντα, πράγμα που καταλήγει να εξυπηρετεί το σύστημα ηγεμονίας. Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα έχουν μια ατζέντα, την διαχειρίζονται με τον τρόπο τους και τον χρόνο τους, αλλά εμείς, για να είμαστε στ' αλήθεια αυτόνομοι, χρειαζόμαστε τους δικούς μας χρόνους και ατζέντες.

Τελευταίος λόγος: το Ταξίδι για τη Ζωή εμβαθύνει στους αντικαπιταλιστικούς τρόπους ενάντια στην πατριαρχία και την αποικιοκρατία. Και αυτό γιατί καλεί σε συναντήσεις ανάμεσα στους αποκάτω, στους καθημερινούς χώρους αντίστασης τους, σε χώρους που κατοικούνται και διαχειρίζονται από εκείνους που αντιστέκονται και όχι από ΜΚΟ και κυβερνήσεις, σε χώρους στους οποίους μπορούμε να μιλήσουμε για τα δικά μας προβλήματα και τους τρόπους να τα ξεπεράσουμε.

Νιώθω και ερμηνεύω το Ταξίδι για τη Ζωή σαν μια απέραντη συλλογική αγκαλιά, μια αγκαλιά που μας κάνει κοινότητες, που μας κάνει πιο δυνατούς. Για να αντιμετωπίσουμε μαζί, ενωμένοι, τη θύελλα