EZLN: ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

 Του Ραούλ Ζιμπέκι

Εάν για κάτι δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει τον ζαπατισμό, είναι για ασυνέπεια. Εδώ και πολύ καιρό έχουν σχεδιάσει μια πολιτική συμμαχίας με τους αποκάτω, που, για μια φορά ακόμα, θα την ξεδιπλώσουν κατά τη διάρκεια της περιοδείας τους που θα αρχίσει τον Ιούνιο στην ευρωπαϊκή γη.

Η Δεύτερη Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα Για την Ανθρωπότητα και Ενάντια στον Νεοφιλελευθερισμό (1996), το δηλώνει με σαφήνεια και πεντακάθαρα: «Να φτιάξουμε ένα συλλογικό δίκτυο από όλους τους αγώνες μας και τις επί μέρους αντιστάσεις. Ένα διεθνές δίκτυο αντίστασης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, ένα διεθνές δίκτυο αντίστασης για την ανθρωπότητα».

Ο στόχος αυτού του δικτύου είναι να συναντηθούν οι αντιστάσεις του κόσμου, για να αλληλοστηριχτούν. Και ξεκαθαρίζουν ότι το δίκτυο «δεν είναι μια οργανωτική δομή με διευθυντικό κέντρο και κέντρα λήψης αποφάσεων, δεν έχει κεντρική διοίκηση ούτε ιεραρχία. Το δίκτυο είμαστε όλοι όσοι αντιστεκόμαστε».

Πιστεύω ότι αυτή η Διακήρυξη, που ήδη μετράει ένα τέταρτο του αιώνα, φωτίζει και ερμηνεύει κάθε βήμα που επιλέγουν οι ζαπατίστας έως και σήμερα. Πρώτα το έκαναν στο Μεξικό: ύφαναν ένα δίκτυο αντιστάσεων με τους ιθαγενείς λαούς που έδωσε, το 1996, ζωή στο Εθνικό Ιθαγενικό Κογκρέσο (CNI) και αργότερα, το 2016, στο Ιθαγενικό Συμβούλιο Διακυβέρνησης (CIG).

Το CNI υιοθέτησε τις επτά αρχές του EZLN ως τρόπο να κάνεις πολιτική: να υπηρετείς και να μην υπηρετείσαι, να οικοδομείς και να μην καταστρέφεις, να υπακούς και να μην διατάζεις, να προτείνεις και όχι να επιβάλλεις, να πείθεις και όχι να νικάς, να ανεβαίνεις και όχι να κατεβαίνεις, να εκπροσωπείς και όχι να υποκαθιστάς.

Στο Ιθαγενικό Συμβούλιο Διακυβέρνησης συμμετέχουν 43 ιθαγενείς λαούς, από 25 πολιτείες του Μεξικού. Δηλώνουν ότι «ο αγώνας μας δεν είναι για την εξουσία» αλλά για «να δυναμώσουμε μέσα από τις αντιστάσεις και τις εξεγέρσεις, αγώνας δηλαδή για την υπεράσπιση της ζωής του ανθρώπου, της κάθε οικογένειας, κοινότητας ή γειτονιάς» (https://bit.ly/3rLJeWl).

Ο στόχος του EZLN, του CNI και του CIG είναι η οικοδόμηση της αυτονομίας και η συλλογική αυτοδιακυβέρνηση στη βάση άλλου τρόπου πολιτικής σύμφωνα με τις παραπάνω αρχές.

Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι, όπως το έκαναν πάντα, έτσι και τώρα στην περιοδεία στην Ευρώπη, θα συναντηθούν με συλλογικότητες που αγωνίζονται, χωρίς να ενδιαφέρει αν αυτές οι συλλογικότητες έχουν πολλά μέλη ό όχι, εάν έχουν πρόσβαση σε μεγάλα μέσα ενημέρωσης ή αν έχουν περισσότερη ή λιγότερη απήχηση. Δεν νοιάζονται να κάνουν μεγάλες εκδηλώσεις σε φωτισμένες εξέδρες στις οποίες ανεβαίνουν γνωστά πρόσωπα και μιλάνε για να τους ακούσει η πλατεία. Δεν επιδιώκουν να γεμίσουν στάδια ούτε πλατείες, ούτε να δώσουν «γραμμή» σε κανέναν, αλλά να ανοίξουν χώρους διαλόγου ανάμεσα σε ίσους, για να ακούσουν και να μάθουν πώς ο καθένας αντιστέκεται.

Ο ζαπατισμός ενσαρκώνει νέους τρόπους να κάνεις πολιτική, από τα κάτω και αριστερά, τρόπους που δεν έχουν προηγούμενο στα αντισυστημικά κινήματα του 20ου αιώνα. Η Μαρία δε Χεσούς Πατρίτσιο, η Μαριτσούι, εκπρόσωπος φωνής του CIG, λέει ότι «όταν είμαστε μαζί, στον ίδιο τόπο, είμαστε συνέλευση και όταν δεν είμαστε στον ίδιο τόπο είμαστε δίκτυο».

Σε μια συνάντηση γυναικών το Φλεβάρη του 2018, η Μαριτσούι εξήγησε τη συλλογή υπογραφών που έκανε το CIG σαν μια αφορμή για να συζητήσουν με τους λαούς. «Ήταν αναγκαίο να δημιουργήσουμε όχι τόσο μια οργάνωση, στην οποία κάποιοι διοικούν και κάποιοι υπακούουν, αλλά ένα χώρο κοινό. Να αισθανόμαστε όλοι μέρος του ίδιου σπιτιού». Ο στόχος πάντα είναι να οργανωθούμε από τα κάτω, γιατί με αυτόν τον τρόπο «θα καταφέρουμε να αποδιαρθρώσουμε την εξουσία που έχουν όσοι έχουν τη δύναμη και το χρήμα, αυτοί των κακών κυβερνήσεων».

Ενώ η παραδοσιακή πολιτική, τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς, απευθύνεται στις μεγάλες «μάζες» (τρομερή λέξη), σε ατομικότητες απομονωμένες, η πολιτική των ζαπατίστας επιζητεί να φωλιάσει σε οργανωμένες συλλογικότητες που αντιστέκονται στο σύστημα.

Ενώ οι κυρίαρχοι τρόποι τού να κάνεις πολιτική, εστιασμένοι στις εκλογές, συνηθίζουν να αποδιοργανώνουν τις ήδη υπάρχουσες συλλογικότητες -ή τουλάχιστον να τις αποδυναμώνουν- ο EZLN, το CNI και το CIG επιδιώκουν το αντίθετο: ενθαρρύνουν τη συλλογική οργάνωση σαν τον μόνο τρόπο να αντιμετωπίσουμε συλλογικά τα κακά του συστήματος.

Είναι μία πολιτική που κοιτάζει κάτω, όχι από τα πάνω αλλά οριζόντια, κάτω με κάτω, ανάμεσα σε ίσους, για να μοιραστεί, να μάθει και να χαράξει πορείες με σεβασμό στους τρόπους και τους ρυθμούς του καθένα.

Στην παραδοσιακή πολιτική, δημιουργούνται μεγάλες και ιεραρχικές οργανώσεις, στις οποίες διοικεί μία μικρή ομάδα και οι υπόλοιποι υπακούουν. Πυραμίδες, στην κορυφή των οποίων εγκαθίστανται, εν γένει, άντρες σπουδαγμένοι σε ακαδημίες που μιλάνε αλλά δεν ακούνε, που παίρνουν αποφάσεις χωρίς να διαβουλευτούν, που ισχυρίζονται ότι μιλάνε στο όνομα ανθρώπων που ούτε καν τους γνωρίζουν.

Στην πολιτική των ζαπατίστας κάθε συλλογικότητα μιλάει με τη δική της φωνή, κανείς δεν τους ερμηνεύει ούτε τους αντιπροσωπεύει. Εκείνοι και εκείνες που συμμετέχουμε, ακούμε, ρωτάμε και προσπαθούμε να μάθουμε.

Αν μπορούσαμε να το βάλουμε σε εικόνα, από τη μια μεριά υπάρχουν οι εξέδρες-τα βάθρα της εξουσίας, και τα κοινωνικά δίκτυα-οι ανώνυμες «μάζες». Από την άλλη, η συνάρθρωση του συλλογικού που ζει τις πλέον διαφορετικές μορφές καταπίεσης στις πιο διαφορετικές γεωγραφίες. Από τη μια η ορατότητα που προσφέρουν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (που δεν κουνάνε ούτε τρίχα από το σύστημα) και απέναντι η υπομονετική και αργή οργάνωση των αποκάτω, που στοχεύει να συγκρατήσει την καταπίεση για να την αποδιαρθρώσει σε κάποιο μέλλοντα χρόνο που ήδη έχει αρχίσει.

Στην ιστορία, στο βαθμό που ο καπιταλισμός εμφυτευόταν όλο και πιο βαθιά σε όλους τους πόρους του δέρματος της κοινωνίας, η πολιτική κουλτούρα των αποκάτω (που πάντα υπήρχε όπως αποδεικνύει η Κομμούνα του Παρισιού), σπρωχνόταν όλο και πιο πολύ στην γωνία, παραγκωνιζόταν. Αλλά, κάθε φορά που οι λαοί ξεσηκώνονται, αναδύεται με δύναμη. Όπως στο παρόν που ζούμε.

Μιλάω για το παρόν: για τις εδαφικές λαϊκές συνελεύσεις στην εξέγερση της Χιλής, για το λαϊκό ιθαγενικό κοινοβούλιο του Εκουαδόρ, για τις οργανώσεις και τις κοινότητες των Μαπούτσε, για τα συμβούλια Νάσα και Μισάκ στο νότο της Κολομβίας, για τις κοινοτικές πολιτοφυλακές που αρχίζουν να κατοικούν τις γεωγραφίες μας στις Άνδεις και στην Αμαζονία, για τα λαϊκά σχολεία, για τις κοινοτικές κουζίνες και τα αυτοοργανωμένα κέντρα υγείας στη διάρκεια της πανδημίας.

Αυτές είναι οι συλλογικότητες που μας εμπνέουν και από τις οποίες μαθαίνουμε. Οι ζαπατίστας μας προτείνουν να δικτυωθούμε όλες αυτές οι συλλογικότητες και να ακούσουμε η μια την άλλη. Να μάθουμε η μία από την άλλη για να αντιμετωπίσουμε μαζί το σύστημα.

Naiz