ΟΙ ΖΑΠΑΤΙΣΤΑΣ ΚΑΙ Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ, του Ραούλ Ζιμπέκι
«Όποιος χρησιμοποιεί τα όπλα για να δώσει αξία στις ιδέες του, είναι πολύ φτωχός σε ιδέες»
Εξεγερμένος Υποδιοικητής Μάρκος
Το ανακοινωθέν του EZLN "Δεν θα υπάρξει τοπίο μετά τη μάχη" της 2ας Μαρτίου διατυπώνει τη θέση των Ζαπατίστας για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία με συνοπτικό και ισχυρό τρόπο, εδραιωμένο στην πολιτική ηθική που χαρακτηρίζει το κίνημα.
Σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της λατινοαμερικανικής αριστεράς (κόμματα, κυβερνήσεις και διανοούμενοι), ο EZLN καταδικάζει τον πόλεμο, απορρίπτει τον Πούτιν και το κεφάλαιο και των δύο πλευρών και τάσσεται στο πλευρό των λαών της Ρωσίας και της Ουκρανίας που αντιστέκονται στο σύστημα. Το πιο αξιοσημείωτο πράγμα στο πρώτο σημείο του ανακοινωθέντος είναι κάτι αναγνωρίσιμο στον ζαπατισμό: δεν παίρνει το μέρος κανενός κράτους αλλά, όπως πάντα, το μέρος αυτών που βρίσκονται από κάτω.
Στη συνέχεια απορρίπτει το επιχείρημα του Πούτιν για "αποναζιστικοποίηση" της Ουκρανίας. Εδώ έρχεται σε αντίθεση με όσους πιστεύουν ότι ο ναζισμός μπορεί να εκριζωθεί με μια βολή από τα πάνω, αποδεχόμενοι το επιχείρημα ότι η εισβολή στην Ουκρανία έχει αυτόν τον στόχο, ενώ δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ιμπεριαλιστική ενέργεια.
Στην περιοχή μας, αφθονούν εκείνοι που υποστηρίζουν χαμηλόφωνα τη Ρωσία με δύο επιχειρήματα που δεν τολμάνε να τα θέσουν σε συζήτηση: από τη μια ότι υπάρχει ένας ορισμένος παραλληλισμός μεταξύ της σημερινής Ρωσίας και αυτού που ήταν η Σοβιετική Ένωση και, από την άλλη, υποστηρίζοντας την στρεβλή ιδέα «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου», άρα στηρίζουμε οποιονδήποτε αντιτίθεται στον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ.
Όπως αναφέρουν ορισμένοι αναλυτές, στη Λατινική Αμερική επιβιώνει μια μη ομολογημένη συμπάθεια για τη Ρωσία και ιδίως για τον Πούτιν. Πριν από χρόνια, ένας από αυτούς συνέκρινε την ομιλία του Ρώσου προέδρου τον Οκτώβριο του 2014 με την ομιλία του Λένιν στον φινλανδικό σιδηροδρομικό σταθμό τον Απρίλιο του 1917, κατά την επιστροφή του από την εξορία (https://bit.ly/3CG2X0R).
Τέτοιες συγκρίσεις δείχνουν την ένδεια των εν λόγω διανοουμένων, υποστηρικτών του «προοδευτισμού». Απλοποιούν την πραγματικότητα, υπονοούν συνέχειες μεταξύ των δύο ηγετών (Πούτιν και Λένιν) και θολώνουν το όραμα ενός μέρους των οργανώσεων από τα κάτω, υποστηρίζοντας, έξω από κάθε ηθική θεώρηση, ότι πρέπει να στηρίζουμε ό,τι στρέφεται ενάντια στον εχθρό.
Το τέταρτο και το πέμπτο σημείο συνοψίζουν την πολιτική επιλογή του ζαπατισμού: Για να καθορίσουν την πολιτική τους δεν ακολουθούν τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης ούτε τους ειδικούς σε αναλύσεις, αλλά "ρωτούν εκείνους που, όπως εμείς, επιμένουν στον αγώνα για τη ζωή στην Ουκρανία και τη Ρωσία". Τους ορίζουν ως "μέλη της οικογένειας στην αντίσταση και την εξέγερση", πράγμα που μας λέει ότι αισθάνονται αδέρφια με όσους και όσες αγωνίζονται σε οποιαδήποτε γεωγραφία.
Στηρίζουν και εμψυχώνουν εκείνους που απορρίπτουν τον πόλεμο, εκείνους που αποκηρύσσουν τα σύνορα και τα εθνικά κράτη και υπερασπίζονται σταθερά τις πεποιθήσεις τους. "Το να αντιστέκεσαι σημαίνει να επιμένεις και να αντέχεις", καταλήγει το πέμπτο σημείο. Κατά συνέπεια, καλεί σε υποστήριξη όσων στην Ουκρανία αντιστέκονται στην εισβολή της Ρωσίας.
Το σημείο αυτό έχει προκαλέσει επικρίσεις σε διάφορες γεωγραφίες. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιμένουν ότι η στήριξη της αντίστασης ισοδυναμεί με στήριξη των ναζί, αφού τα χρήματα που πιθανά φτάσουν θα μπορούσαν να καταλήξουν στην κακή κυβέρνηση του Ζελένσκι ή και στις φασιστικές ομάδες που δρουν στην Ουκρανία.
Αυτός ο τρόπος ανάλυσης του κόσμου έχει βαθιές επιπτώσεις στα αντισυστημικά κινήματα. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, κληρονόμος της ιδέας ότι υπάρχει ένας κύριος εχθρός, εναντίον του οποίου είναι θεμιτή οποιαδήποτε συμμαχία. Ωστόσο, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ενεργούν τα κράτη και οι κυβερνήσεις, που δεν δρουν με βάση την ηθική, αλλά με βάση τη σκοπιμότητα και τα συμφέροντα.
Το πιο σοβαρό είναι ότι αφήνει στην άκρη τους ανθρώπους με σάρκα και οστά που αντιστέκονται, από τα κάτω και αριστερά, σε κάθε καταπίεση απ' όπου κι αν προέρχεται. Θα ειπωθεί ότι όσοι αντιστέκονται στην Ουκρανία και τη Ρωσία είναι μειοψηφία και ότι παίζουν το παιχνίδι της δεξιάς, όπως συνηθίζουν να λένε οι υποστηρικτές του προοδευτισμού.
Όμως, η αξιοπρέπεια και η ηθική δεν μετριούνται με αριθμούς. Αυτές τις μέρες αρχίζουν να εμφανίζονται ειδήσεις για ομάδες και άτομα που αντιστέκονται σε διάφορες πόλεις της Ουκρανίας, αντιστάσεις που δεν εμφανίζονται στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης (https://bit.ly/35Ywwye). Αυτούς τους ανθρώπους και αυτές τις ομάδες πρέπει να στηρίξουμε, χωρίς να κάνουμε λογαριασμούς, χωρίς να μετράμε και να σκεφτόμαστε πόσοι είναι, γιατί αυτό που μας καθοδηγεί δεν είναι αν εμφανίζονται στις τηλεοπτικές ειδήσεις, αλλά απλά και μόνο η ηθική.
Όσον αφορά το επιχείρημα ότι "παίζουν το χαρτί της δεξιάς", πρόκειται για την πιο χυδαία και άθλια ιδέα από τις πολλές και διεστραμμένες που κυκλοφορούν στον κόσμο. Σημαίνει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι κάθε ανθρώπινη δράση πρέπει να υπόκειται σε υπολογισμούς προσδοκίας κέρδους και πιθανής ζημίας. Δεν είναι αυτός ένας βαθιά καπιταλιστικός τρόπος να βλέπει κανείς τη ζωή;
Αντίθετα, η πολιτική της υπεράσπισης της ζωής και της στήριξης όσων την υπερασπίζονται, αφήνοντας κατά μέρος κάθε υπολογισμό συμφερόντων, με γνώμονα την ηθική και μόνο την ηθική, προκαλεί το σύστημα, επειδή δεν μπαίνει στο παιχνίδι κέρδους/ζημίας που είναι ένα από τα κύρια πλοκάμια της καπιταλιστικής Λερναίας Ύδρας.
Μια πολιτική που καθοδηγείται από την ηθική μπορεί να μας καταδικάσει στη μοναξιά. Αλλά ίσως, αν εμπιστευτούμε την ευγένεια των συνηθισμένων ανθρώπων, να κατακτήσουμε την απαραίτητη ενέργεια και το απαραίτητο θάρρος για να συνεχίσουμε να πλέουμε ενάντια στο ρεύμα.